|
| 1 | +# Dodatek 4. Operacje na plikach |
| 2 | + |
| 3 | +Często źródłem danych w programach są pliki. Jeżeli plik zawiera tekst, |
| 4 | +czyli znaki, które możemy wyświetlić na ekranie, to nazywamy go **plikiem |
| 5 | +tekstowym**. Taki plik możemy odczytać w edytorze tekstu, na przykład |
| 6 | +w Notatniku. Istnieją również pliki, których treści nie interpretujemy |
| 7 | +jako tekst, na przykład obrazy. Nazywamy je **plikami binarnymi**. |
| 8 | + |
| 9 | +Oba rodzaje plików możemy odczytywać i zapisywać w Pythonie, jednak |
| 10 | +w tym artykule skupimy się na plikach tekstowych. Kiedy nauczysz się |
| 11 | +pracować z nimi, operacje na plikach binarnych nie będą już dla Ciebie |
| 12 | +stanowiły żadnego problemu. |
| 13 | + |
| 14 | + |
| 15 | +## Ścieżka pliku |
| 16 | + |
| 17 | +Najważniejszym atrybutem pliku jest jego **ścieżka**, która mówi w jakim |
| 18 | +miejscu w strukturze katalogów i pod jaką nazwą się znajduje. Przykładowo, |
| 19 | +jeżeli w systemie Windows zalogujesz się jako użytkownik "Ala" i utworzysz |
| 20 | +plik "kot.txt" w katalogu "Moje Dokumenty", to ścieżka tego pliku będzie |
| 21 | +najprawdopodobniej wyglądała tak: `C:\Users\Ala\Documents\kot.txt`. |
| 22 | + |
| 23 | +Ścieżki w Pythonie trzymamy w stringach, na przykład: |
| 24 | + |
| 25 | +```python |
| 26 | +>>> sciezka_pliku_kot = 'C:\Users\Ala\Documents\kot.txt' |
| 27 | +>>> print(sciezka_pliku_kot) |
| 28 | +C:\Users\Ala\Documents\kot.txt |
| 29 | +``` |
| 30 | + |
| 31 | +W powyższym przykładzie zdefiniowaliśmy **ścieżkę bezwzględną**, czyli |
| 32 | +taką, która dokładnie określa katalog w jakim znajduje się plik |
| 33 | +(`C:\Users\Ala\Documents`). Jeżeli odnosimy się do pliku względem |
| 34 | +katalogu, w którym znajduje się nasz program, możemy zdefiniować **ścieżkę |
| 35 | +względną**. Na przykład możemy podać tylko nazwę pliku: `kot.txt`. Wtedy |
| 36 | +Python uzna, że szukamy pliku w tym samym katalogu co program. Możemy też |
| 37 | +powiedzieć, że plik znajduje się w katalogu "wyżej": `..\kot.txt`. |
| 38 | + |
| 39 | +Niezależnie od wybranej metody, aby operować na pliku będziemy potrzebowali |
| 40 | +jego ścieżki. |
| 41 | + |
| 42 | + |
| 43 | +## Czytanie pliku |
| 44 | + |
| 45 | +Dostęp do pliku daje nam funkcja wbudowana `open`, która jako argument |
| 46 | +przyjmuje ścieżkę: |
| 47 | + |
| 48 | +```python |
| 49 | +>>> plik = open(sciezka) |
| 50 | +``` |
| 51 | + |
| 52 | +Gdy zdefiniujemy sobie plik, możemy odczytać całą jego treść wywołując |
| 53 | +metodę `read`: |
| 54 | + |
| 55 | +```python |
| 56 | +>>> dane = plik.read() |
| 57 | +>>> print(dane) |
| 58 | +zawartość pliku |
| 59 | +``` |
| 60 | + |
| 61 | +Możemy również iterować po pliku, linijka po linijce: |
| 62 | + |
| 63 | +```python |
| 64 | +for linia in plik: |
| 65 | + print(linia) |
| 66 | +``` |
| 67 | + |
| 68 | +Gdy odczytamy plik, ponowna próba odczytu zwróci nam pusty string. Dzieje |
| 69 | +się tak, ponieważ Python trzyma informację o miejscu w którym skończyliśmy |
| 70 | +odczyt pliku i kolejne odczyty zaczyna od tego miejsca. Jeżeli ta pozycja |
| 71 | +to koniec pliku, ponowna próba odczytu nic nie zwróci. Chcąc przeczytać |
| 72 | +plik od nowa musimy wywołać metodę `seek` z argumentem `0`, co przestawi |
| 73 | +pozycję odczytu na sam początek: |
| 74 | + |
| 75 | +```python |
| 76 | +>>> plik = open('kot.txt') |
| 77 | +>>> plik.read() |
| 78 | +'ala ma kota' |
| 79 | +>>> plik.read() |
| 80 | +'' |
| 81 | +>>> plik.seek(0) |
| 82 | +>>> plik.read() |
| 83 | +'ala ma kota' |
| 84 | +>>> plik.read() |
| 85 | +'' |
| 86 | +``` |
| 87 | + |
| 88 | + |
| 89 | +## Pisanie do pliku |
| 90 | + |
| 91 | +Otwierając plik funkcją `open` możemy zdecydować, czy będziemy wykonywali |
| 92 | +na nim odczyt czy zapis. Domyślnie Python zakłada odczyt. Jeżeli chcemy |
| 93 | +wprost określić **tryb** (*mode*) pracy z plikiem, musimy przekazać drugi |
| 94 | +argument, który powinien być stringiem. Jeżeli wybierzemy `'r'` (*read*), |
| 95 | +to plik będziemy mogli tylko odczytywać. Jeżeli `'w'` (*write*), |
| 96 | +to możliwy będzie tylko zapis. Dostępnych trybów jest więcej, o wszystkich |
| 97 | +przeczytasz w [dokumentacji metody `open`](https://docs.python.org/3/library/functions.html#open). |
| 98 | + |
| 99 | +Po otwarciu pliku w trybie zapisu, możemy wpisać do pliku tekst metodą |
| 100 | +`write`: |
| 101 | + |
| 102 | +```python |
| 103 | +>>> plik = open('kot.txt', 'w') |
| 104 | +>>> plik.write('ala ma kota') |
| 105 | +``` |
| 106 | + |
| 107 | +Jeżeli przed otwarciem pliku znajdował się w nim jakiś tekst, to po |
| 108 | +wywołaniu metody `write` zostanie on **nadpisany**. Jednak kolejne zapisy |
| 109 | +na już otwartym pliku spowodują, że tekst będzie dopisywany na końcu. |
| 110 | + |
| 111 | +```python |
| 112 | +>>> sciezka = 'kot.txt' |
| 113 | +>>> open(sciezka).read() |
| 114 | +'na początku był taki tekst' |
| 115 | +>>> plik = open(sciezka, 'w') |
| 116 | +>>> plik.write('teraz nadpiszemy') |
| 117 | +>>> plik.write(' tamten tekst') |
| 118 | +>>> plik.close() |
| 119 | +>>> open(sciezka).read() |
| 120 | +'teraz nadpiszemy tamten tekst' |
| 121 | +``` |
| 122 | + |
| 123 | +Zwróć uwagę, że w powyższym przykładzie po zapisaniu tekstu wywołaliśmy |
| 124 | +metodę `close`. W ten sposób zamknęliśmy plik, powodując zachowanie danych |
| 125 | +na dysku. Gdybyśmy tego nie zrobili, wywołanie metody `read` zwróciłoby |
| 126 | +pierwotną zawartość pliku. Metodę `close` należy stosować jeżeli po |
| 127 | +zapisie chcemy ponownie odczytać ten sam plik. W przeciwnym wypadku Python |
| 128 | +sam zadba o zamknięcie pliku: zrobi to jeżeli zakończy się funkcja, |
| 129 | +w której otworzyliśmy plik albo gdy program zakończy swoje działanie. |
| 130 | + |
| 131 | + |
| 132 | +## Znak nowej linii |
| 133 | + |
| 134 | +Operując na plikach tekstowych natkniemy się na **znak nowej linii**, |
| 135 | +który w Pythonie jest reprezentowany jako string o treści `\n`. Oznacza |
| 136 | +on miejsce, w którym kończy się linia tekstu. Sam znak nie ma w sobie |
| 137 | +nic szczególnego, jest po prostu znakiem jak `a` czy `7`. Natomiast |
| 138 | +przyjmuje się, że znak nowej linii ma specjalne znaczenie, aby umożliwić |
| 139 | +podział tekstu na osobne linie. Dlatego też jest on traktowany inaczej |
| 140 | +niż inne znaki, np. funkcja `print` zastąpi go przejściem do nowej linii. |
| 141 | +Co istotne, znak ten nie jest bezpośrednio związany z plikami - może być |
| 142 | +częścią dowolnego stringa. |
| 143 | + |
| 144 | +```python |
| 145 | +>>> s = 'pierwsza linia\ndruga linia' |
| 146 | +>>> print(s) |
| 147 | +pierwsza linia |
| 148 | +druga linia |
| 149 | +``` |
| 150 | + |
0 commit comments